Οι μηχανότρατες σαρώνουν τα λιβάδια του Αιγαίου

Νεκρό τοπίο θυμίζουν ποσειδωνίες και ύφαλοι των ελληνικών θαλασσών που βρίσκονται στον δρόμο των μεγάλων αλιευτικών.



Σε λεηλατημένο τοπίο έχει μετατραπεί ο βυθός των ελληνικών θαλασσών. Μηχανότρατες, βιντσότρατες- που ψαρεύουν σε απόσταση 70 μέτρων από την ακτή- αλλά και γρι-γρι που μετατρέπουν τα δίχτυα τους σε σάκο σαρώνοντας τα πάντα, έχουν σχεδόν νεκρώσει τα θαλάσσια λιβάδια (τις ποσειδωνίες) και τους υφάλους (τις τραγάνες) που αποτελούν το «μαιευτήριο» των ψαριών.

Τα μεγάλα ψάρια κοντεύουν να εξαφανιστούν- εξαιτίας της υπεραλίευσης από τις ελληνικές θάλασσες και πλέον ο πόλεμος μεταξύ των ψαράδων (που χρησιμοποιούν διαφορετικά αλιευτικά εργαλεία) για τα αποθέματα των ψαροτόπων έχει αρχίσει να… επικεντρώνεται στα μικρά ψάρια και τον γόνο, αφού είναι κοινό μυστικό ότι στην αγορά δεν υπάρχει έλεγχος για το ελάχιστα επιτρεπόμενο μέγεθος των ψαριών που πουλούνται, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στη Φινλανδία. Όπως λένε μάλιστα, «χάρη στις μηχανότρατες εξακολουθεί να υπάρχει και φθηνό ψάρι στην αγορά». Οι μηνατότρατες και οι βιντσότρατες έχουν μπει στο στόχαστρο τόσο των περιβαλλοντικών οργανώσεων όσο και των υπόλοιπων παράκτιων ψαράδων που χρησιμοποιούν δίχτυα και παραγάδια. Μια μέση μηχανότρατα ξεπερνάει τα 25-30 μέτρα και χρησιμοποιεί μηχανές 800-1000 ίππων, ενώ ένα μέσο παράκτιο αλιευτικό δεν ξεπερνάει τα 10-15 μέτρα και χρησιμοποιεί μηχανή 80-100 ίππων.
Οι μηχανότρατες οργώνουν τις θάλασσες και παρά το γεγονός ότι απαγορεύεται η χρήση τους από την 1η Ιουνίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου, αυτό στην πράξη- σε ορισμένες περιπτώσεις τουλάχιστον- δεν αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματικό επειδή στα διεθνή ύδατα (απόσταση μεγαλύτερη των 6 ναυτικών μιλίων από τη στεριά) Τούρκοι και Ιταλοί ψαράδες αλωνίζουν. Μάλιστα, ανάμεσά τους είναι και Έλληνες που μπορούν να ψαρεύουν στο διάστημα της απαγόρευσης έπειτα από άδεια της νομαρχίας. Έτσι, το Αιγαίο δεν σταματάει ούτε στιγμή να ψαρεύεται…

Θα βγουν όπλα
Ενδεικτικό της έντασης που επικρατεί στο Αιγαίο είναι, όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλιευτικών Συλλόγων των Παραμεθόριων Νησιών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργος Κατσοτούρχης, ότι «είναι θέμα χρόνου να βγουν τα όπλα στο πέρασμα μεταξύ Καλύμνου και Κω. Στο μέρος αυτός εμείς που ψαρεύουμε με παραγάδια απαγορεύουμε την αλιεία από τις 15 Απριλίου έως τις 30 Μαΐου. Κάθε φορά όμως που έχει φουρτούνα από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο μπαίνουν μέσα οι μηχανότρατες και… θερίζουν ό,τι υπάρχει στον βυθό». Η μεγαλύτερη ζημιά που κάνουν οι μηχανότρατες, αλλά και οι βιντσότρατες (που ψαρεύουν σε απόσταση 70 μέτρα από την ακτή) είναι στις ποσειδωνίες, τα θαλάσσια λιβάδια που αναπτύσσονται σε βάθη μέχρι 50 μέτρα και τις τραγάνες που συναντώνται σε βάθη από 40 έως 95 μέτρα και είναι ύφαλοι ασβεστολιθικών ροδοφύκων. Κι αυτό επειδή τα θαλάσσια λιβάδια και οι ύφαλοι αποτελούν τα πλέον παραγωγικά συστήματα των ελληνικών θαλασσών, αφού παρέχουν τροφή και καταφύγιο σε 300 είδη χλωρίδας και 1.000 είδη πανίδας.
Στην Ελλάδα υπάρχουν οι μεγαλύτερες εκτάσεις με ποσειδωνίες και τραγάνες που έχουν απομείνει στη Μεσόγειο και τυπικά προστατεύονται από την ελληνική και κοινοτική νομοθεσία. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο υπεύθυνος θαλάσσιου περιβάλλοντος της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF κ. Γιώργος Παξιμάδης, «δεν έχει γίνει καμία επίσημη καταγραφή, με συνέπεια η προστασία τους να είναι σχε δόν ανύπαρκτη». Σύμφωνα με τον ίδιο, «μόνο 57 περιοχές έχουν καταγραφεί με ποσειδωνία και ελάχιστες με τραγάνες, αν και είναι υποχρέωση του ελληνικού κράτους. Μεγάλη ζημιά προκαλεί στην ποσειδωνία η βιντσότρατα- όπου ψαρεύει συνήθως- γι΄ αυτό και σύμφωνα με κανονισμό της Ε.Ε. πρέπει να καταργηθεί τον ερχόμενο Μάιο. Η Ελλάδα προκειμένου να παρεκκλίνει από τον κανονισμό θα πρέπει να καταγράψει όλες τις εκτάσεις όπου ψαρεύει». Έτσι, όπως λένε ειδικοί, από τη στιγμή που δεν γνωρίζουμε την ακριβή τους θέση δεν είναι δυνατόν να καθοριστούν αλιευτικά πεδία μακριά από τα ευαίσθητα οικοσυστήματα για τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία που προκαλούν μη αναστρέψιμες καταστροφές.

Μείωση ψαριών
Σύμφωνα με τον διευθυντή ερευνών του ΕΛΚΕΘΕ κ. Θανάση Μαχια, «τα περισσότερα είδη ψαριών που ζουν στον βυθό είναι υπεραλιευμένα: μπακαλιάροι, σκορπίνες, χριστόψαρα, μπαρμπούνια, κουτσομούρες, γλώσσες, μαρίδες, τσέρουλες, λιθρίνια, χταπόδια. Μάλιστα τα τελευταία 5 χρόνια παρουσιάζεται υπεραλίευση και στα αποθέματα της σαρδέλας».
Όπως λένε από το υπουργείο Γεωργίας, «αν αποσυρθεί η μηχανότρατα, παύει να τροφοδοτείται η αγορά με φθηνό ψάρι». Αντίθετη γνώμη έχει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ψαράδων Κυκλάδων κ. Δημήτρης Ζαννές. « Είναι μύθος ότι το φθηνό ψάρι υπάρχει εξαιτίας της μηχανότρατας. Πριν από 20 χρόνια, πριν βιομηχανοποιηθεί η αλιεία ψαρεύαμε όλα τα είδη ψαριών», λέει. « Είναι σαν να περνάει μια μπουλντόζα μέσα από τις ποσειδωνίες. Και είναι χαρακτηριστικό ότι το 60% της ψαριάς πετιέται, αφού πιάνονται και μη εμπορεύσιμα είδη».

Τι πρέπει να γίνει
Περισσότερες προστατευόμενες περιοχές προτείνουν οι ειδικοί και απαγορεύσεις με βάση την περίοδο αναπαραγωγής. Για παράδειγμα, η τσιπούρα αναπαράγεται το διάστημα Οκτώβριος- Δεκέμβριος και το λαβράκι την περίοδο Ιανουάριος- Μάρτιος. Τον Μάιο, που ισχύει η γενική απαγόρευση του ψαρέματος, αναπαράγεται το μελανούρι, η μουρμούρα, ο σαργός, ο τόνος και η σάλπα. Επίσης, προτείνουν περισσότερους τεχνητούς ύφαλους που αποτελούν τρόπο εμπλουτισμού των ιχθυοαποθεμάτων, αφού προσφέρουν καταφύγιο σε ψάρια και αποτελούν προστατευόμενες περιοχές. Στην Ελλάδα υπάρχουν 4 τεχνητοί ύφαλοι: στον Βιστωνικό Κόλπο, στην Ιερισσό, την Πρέβεζα και την Κάλυμνο.

Όλο και μικρότερα τα μεγέθη που αλιεύονται

Η ΕΙΚΟΝΑ που υπάρχει αυτή τη στιγμή για τις ελληνικές θάλασσες είναι ότι σε πολλές περιοχές του Αιγαίου- κυρίως στον Σαρωνικό, τον Θερμαϊκό, το Θρακικό Πέλαγος και το Νότιο Αιγαίο- τα ψάρια που πιάνονται είναι μικρότερα σε μέγεθος σε σχέση με αυτά που έπιαναν οι ψαράδες τις προηγούμενες δεκαετίες.
Επίσης μειώνονται ολοένα και περισσότερο τα είδη που βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, όπως είναι ο μπακαλιάρος, τα ροδοειδή, ο ξιφίας, ο τόνος, η παλαμίδα και το χριστόψαρο, τα ψάρια δηλαδή που έχουν και τη μεγαλύτερη εμπορική αξία. Σύμφωνα με την υδροβιολόγο, διευθύντρια έρευνας της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Αρχιπέλαγος» κ. Αναστασία Μήλιου «με τις ενδείξεις που έχουμε τα τελευταία 15 χρόνια έχουν μειωθεί οι πληθυσμοί τού ξιφία και του τόνου, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα αφρόψαρα, όπως είναι η γόπα, το σαυρίδι και ο κολιός».
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Ιχθυολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Κώστας Στεργίου, «τα αποθέματα των μεγάλων ψαριών έχουν μειωθεί με ταυτόχρονη αύξηση των μικρών ψαριών». Σύμφωνα με τον ίδιο, «το μέσο τροφικό επίπεδο της αλιευτικής παραγωγής μειώθηκε τα τελευταία 50 χρόνια. Η υπεραλίευση των ελληνικών θαλασσών, παρά την ύπαρξη διαφόρων διαχειριστικών μέτρων, δείχνει ότι τα ισχύοντα μέτρα είναι αναποτελεσματικά».

Με ισπανική πατέντα ψαρεύουν στα ρηχά
«ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ από τους μηχανοτρατάδες τοποθετούν συστήματα αναπήδησης για να ψαρεύουν ακόμη και στα ελάχιστα κομμάτια που δεν έμπαινε η μηχανότρατα», υποστηρίζει ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Ελλάδος κ. Δημήτρης Κοσόργιος.
«Πίσω από τις μηχανότρατες κρύβονται μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Εμείς στα στατικά δίχτυα έχουμε άνοιγμα του “ματιού” 60 χιλιοστά ενώ οι μηχανότρατες έχουν άνοιγμα 20 χιλιοστά, με αποτέλεσμα να πιάνουν τα πάντα. Παγκοσμίως έχει αποδειχθεί ότι όπου ψαρεύει η μηχανότρατα, καταστρέφει και αποψιλώνει τον βυθό…».
Όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Αρχιπέλαγος» κ. Θοδωρής Τσιμπίδης, «τα τελευταία 2 χρόνια κάποιοι ιδιοκτήτες αυτών των σκαφών για να ψαρεύουν πιο κοντά και πιο ρηχά στην ακτή έχουν βάλει ροδάκια στο γραντί (το σύρμα) που ενώνει τις δύο πόρτες και ακολουθεί τον σάκο. Έτσι, πηδάει πάνω από πέτρες και δεν μπλέκουν ούτε σκίζονται τα δίχτυα. Αυτήν την πατέντα την έχουν ξεκλέψει από τους Ισπανούς». Οι ψαράδες τα αποκαλούν κοντρομπούκια και πρόκειται στην ουσία για λαστιχένιες μπομπίνες.
Ψαρεύουν στα διεθνή ύδατα με Τούρκους και Ιταλούς
«ΜΗΧΑΝΟΤΡΑΤΑ και ψάρεμα σε τραγάνες και ποσειδωνίες είναι έννοιες ασυμβίβαστες», υποστηρίζει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Πλοιοκτητών Μέσης Αλιείας κ. Δημήτρης Ταουλτζής.
«Στις τραγάνες δεν πάμε γιατί θα καταστραφούν από τα βράχια τα εργαλεία μας, ενώ οι ποσειδωνίες είναι κοντά στην ακτή όπου απαγορεύεται να ψαρέψουμε». Όπως λέει, «υπάρχουν κάποιοι που παίρνουν άδεια και ψαρεύουν το διάστημα της απαγόρευσης στα διεθνή ύδατα μαζί με Τούρκους και Ιταλούς. Η Ελλάδα θα έπρεπε να το καταγγείλει αυτό στα διεθνή φόρα για να σταματήσει η υπεραλίευση».

Δυναμίτες
Την εικόνα της καταστροφής – αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης για φρέσκο ψάρι συμπληρώνει και η παράνομη αλιεία. Στο Αιγαίο είναι κοινό μυστικό ότι, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, δρα οργανωμένο κύκλωμα δυναμιτιστών και παράνομων αλιέων.

ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ